यदुनाथ बन्जारा
देशकै ठूला सरकारी हस्पिटल भित्र गनिने पश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय हस्पिटल पोखरालाइ बेलायत सरकार (डिएफ आइडी )ले दिइएको आर्थिक तथा प्राबिधिक सहयोग रोकिएपछि निर्माणकार्य अलपत्र हुन पुगेको छ । बेलायत सरकारले पश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय अस्पतालको रेट्रोफिटिङको लागि भन्दै करिब ७५ करोड रुपैयाको आर्थिक तथा प्राबिधिक सहयोग उपलब्ध गराइ रेट्रोफिटिङको टेन्डर मार्फत्त बि स २०७७/०३/२९ गते बिकोइ रौताहा पि के जेभी लाई २५ प्रतिशत घटि भ्याट र कन्टेन्जेन्सी बाहेक ५४ करोड १ लाख९७ हजार६१३ रुपैयाँमा सम्झौता भइ कार्यादेश अगि बढेको थियो ।
२ बर्ष भित्र कार्य सक्ने गरि दिइएको उक्त योजना कोरोनाको दोस्रो भेरिएन्ट्को सिकार भएको बहाना बन्न गै कार्य अधुरै रहेपछी दुई बर्ष पुगेको मिति २०७९/०३/२९ गते बाट लागू हुने गरि १५ महिनाको लागि म्याद थप गरिएको थियो । पछि थपिएको मिति २०८०/०७/२७ गते सम्म पनि अपेक्षित प्रगती हुन नसकेपछी अन्ततोगत्वा हस्पिटल प्रवलिकरण कार्य नै रोकिन पुगेको छ ।
हाल सम्म अस्पतालको भौतिक प्रगती ७० प्रतिशतको वरिपरि पुगेको संघीय आयोजना कार्यान्वयन इकाइ कार्यालय पोखराले दाबि गरेको छ । निर्माण सहयोगदाता बेलायत सरकारले आफुले दिएको सहयोग रकम ठाउको ठाउँ रोकेर योजनाबाट हात झिके पछि पश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय हस्पिटलको ३० प्रतिशत बाकी निर्माण योजना अलपत्र भएको छ । ठेकेदार कम्पनिले समयमा काम नसक्दा राज्यले पाएको सुबिधा गुम्न पुगेको हो । दैनिक सैयौ जनाले लिने स्वास्थ्य सेवा जिर्ण भवनबाटै लिनुपर्ने भएको छ ।
बिदेशी दाताले सहयोगको हात रोके पनि जारी योजना पूरा गर्न नेपाल सरकार असक्षम देखिएको छ । स्वास्थ तथा जनशङ्ख्या मन्त्रालयले बजेट सुनिस्चित गरेर योजना पूरा गर्नु त कहाँ हो कहाँ सम्झौता भएका तर काम सुरु नभएका योजना हरु अगि नबढाउन शहरी बिकाश तथा भवन निर्माण बिभाग , स्वास्थ भवन शाखा बबरमहललाई निर्देशनात्मक पत्राचार गरेको पाइएको छ । मन्त्रालयले जारी रहेको रेट्रोफिटिङ कार्यलाइ सक्नु र भवन हस्तान्तरण गर्नु , सुरु नगरेका कामको म्याद थप नगर्नु र कार्य स्थगित गर्नु भन्ने निर्देशनात्मक आदेशले पश्चिमाञ्चल अस्पतालको ३० प्रतिशत निर्माण कार्य अलपत्र परेका छन । आज सम्मको भौतिक प्रगति ७० प्रतिशत भएको भएपनि बित्तीय प्रगती करिब ६५ प्रतिशत मात्र भएको इकाइका तर्फबाट खटिएका साइट इन्जिनियर बिरबल सुनारले बताए ।
धर्मराज दहाल समेतको बिकोइ रौताहा पि के जे भि नामको निर्माण कम्पनीले १५ महिना म्याद थप गर्दा समेत योजना सम्पन्न गर्न नसक्दा अस्पतालको अत्यावश्यक र महत्वपूर्ण सरचनाको निर्माण नहुने निश्चित भएको छ । अस्पतालको डेन्टल ब्लक ,सिटि स्क्यान ,एक्स रे र इसिजी ब्लकको रेट्रोफिटिङ नहुने भएको हो । यस्तै लिन्क करिडोर , र्याम्प पनि नबन्ने भएका छन । यी सबै कार्यको भौतिक भार ३० प्रतिशत रहेको इन्जिनियर बिरबल सुनारले बताए ।
बेलायती सरकारको सस्था डिएफआइडिको सहयोगमा निर्माण भएका प्रसुती भवन , मेडिकल ब्लक ,ओपिडी ब्लक , क्याफ्टेरिया ब्लक, प्रयोगशाला ब्लक, बच्चा वार्ड ब्लक , फार्मेसिं ब्लक ,ओसिएमसी सिओएमसी ब्लक , जनरल किचन,आमा किचन ब्लकको रेट्रोफिटिङ कार्य सम्पन्न गरि हस्तान्तरणको तयारिमा पुगेको छ । इन्जिनियर विर्बल सुनार भन्छ्न “अब दुइवटा ब्लक हस्तान्तरण हुन बाकी छ ।”
।निर्माण कम्पनी बिकोइ रौताहा पिके जेभिका प्रबन्ध निर्देशक धर्मराज दहाल सङ्ग प्रतिक्रिया लिन खोज्दा उनको मोबाइल उठेन । नेपालमा यो एउटा नमुना मात्र हो अधिकास ठेक्काहरु अलपत्र छन पटकपटक म्याद थप्दा पनि भौतिक प्रगती हुन नसकेको अबस्था छ । यसलाई दन्डहिनताको पराकाष्ठाको रुपमा लिन सकिन्छ । अस्पताल जस्तो सबेदनसिल क्षेत्रमा ठेक्का लिएकाहरुले गर्ने ढिलासुस्तीको कारण हजारौं बिरामिहरुले सास्ती झेल्न परेको छ यसतर्फ राज्यले ध्यान दिई गण्डकी अस्पतालको अपुरो निर्माण पूरा गर्ने तर्फ सोच्न जरुरी छ ।
